Kino islandzkie w XXI wieku przebyło zdumiewająco drogę artystycznego rozwoju. Pokolenie reżyserów debiutujących po roku 2000 to zazwyczaj osoby dorastające na styku dwóch kultur. Ich dzieła (takie jak np. „Noi Albinoi”, reż. Dagur Kari czy 101 „Reykjavik”, reż. Baltasar Kormakur) zainicjowały proces odchodzenia od zrozumiałych tylko dla lokalnej publiczności i nie najlepiej zrealizowanych produkcji z lat 80./90. do tworzonych w systemie koprodukcji (także z Polską!) nowatorskich obrazów dotyczących uniwersalnych tematów. Współczesne filmy z Islandii nie tracą jednak charakterystycznych dla północnej wyspy elementów. Melancholijne poczucie odizolowania od reszty świata i fascynacja odmiennością, akcentowanie kluczowego wpływu nietypowego ukształtowania terenu oraz lokalnej flory i fauny na życie mieszkańców, a także ukazywanie dynamicznych zmian związanych z otwieraniem się kraju na zewnętrzne wpływy kulturowe oraz migracje to tylko niektóre z rozpoznawalnych wątków tamtejszej kinematografii.
prof. UG, dr hab. Sebastian Jakub Konefał, autor książki „Kino Islandii. Tradycja i ponowoczesność”, kurator przeglądu filmowego
Wszystkie te tematy odnajdziemy zwłaszcza w dynamicznie rozwijającej się twórczości gatunkowej oscylującej wokół nurtu literatury i kina kryminalnego nazywanego „Nordic noir”, z którego badacze kultury i marketingowcy od niedawna zaczynają już wyróżniać odmianę „Iceland noir”. I właśnie temu fenomenowi kultury przyjrzymy się bliżej w czasie przeglądu organizowanego przez Gdański Teatr Szekspirowski i Centrum Filmowe UG im. Andrzeja Wajdy, w ramach którego zaprezentujemy trójmiejskiej publiczności cztery intrygujące produkcje kinowe oraz panele dyskusyjne ze znawcami tematyki a także spotkania ze współtwórcami pokazywanych filmów.
14 października, godz. 16.00
Państwo w państwie (Borgríki)
100 min., Islandia 2011
reż.: Ólafur Jóhannesson; scen.: Ó. Jóhannesson, Hrafnkell Stefansson; zdj.: Bjarni Felix Bjarnason, Gunnar Heidar; wyk.: Zlatko Krickic, Ágústa Eva Erlendsdóttir, Ingvar Eggert Sigurðsson, Sigurður Sigurjónsson, Björn Thors
„Borgríki” to kryminał o korupcji, zemście i mafijnych porachunkach. Jego fabuła wykorzystuje temat przekupstwa oraz bezsilności islandzkiej policji wobec niebezpieczeństw płynących z zewnątrz. W filmie Ólafura „de Fleura” Jóhannessona odnaleźć można często wykorzystywany w islandzkim kinie motyw konfliktu pokoleń oraz zderzenia starego i nowego porządku. W tym wypadku oba wątki dotyczą zarówno pracowników policji, jak i świata przestępczego. W scenariuszu filmu w interesujący sposób wykorzystano też postaci emigrantów z Europy Wschodniej, którzy, sprowokowani przez przedstawicieli islandzkiego podziemia kryminalnego, przygotowują krwawą vendettę. Produkcja Ólafura Jóhannessona odważnie krytykuje również prostytucję i „handel żywym towarem”.
14 października, godz. 18.00
Państwo w państwie 2
(Borgríki 2) 100 min., Islandia/ Francja 2014
reż.: Ólafur Jóhannesson; scenariusz: Ó. Jóhannesson, Hrafnkell Stefansson; zdj.: Bjarni Felix Bjarnason, Gunnar Heidar; wykonanie: Darri Ingolfsson, Ágústa Eva Erlendsdóttir, Ingvar Eggert Sigurðsson, Sigurður Sigurjónsson, Zlatko Krickic
W drugiej część kryminału Ólafura Jóhannessona powracają bohaterowie pierwszego filmu z serii, ale pojawiają się także nowe postacie – młody agent służb wewnętrznych oraz jego nieprzekupny szef. Fabuła sequela skupia się tym razem w większym stopniu na odkrywaniu przeszłości czarnych charakterów. Poznajemy między innymi wcześniejsze życie i motywacje szefa serbskiej mafii oraz gangsterski kodeks „emerytowanego” islandzkiego recydywisty. Pełne estetycznego chłodu dzieło Jóhannessona zręcznie unika nadmiernych uproszczeń, tak często nękających współczesne kino kryminalne.
Po seansie zaplanowano dyskusję z prof. UAM Anną Mrozewicz i Jackiem Godkiem.
Prowadzący: prof. UG Sebastian Konefał
15 października, godz. 16.00
Wir
(Brim) 88 min., Islandia 2010
reż.: Árni Ásgeirsson; scenariusz: Ottó Geir Borg, Ólafur Egilsson, Á. Ásgeirsson; zdj.: G. Magni Ágústsson; wykonanie: Ingvar Eggert Sigurðsson, Nína Dögg Filippusdóttir, Björn Hlynur Haraldsson, Gísli Örn Garðarsson, Ólafur Darri Ólafsson
Film Árniego Ásgeirssona oparto na wielokrotnie nagradzanej sztuce teatralnej Jóna Atliego Jónassona. W strukturze scenariusza intrygująco połączono elementy morskiego thrillera, „Nordic noir” i kina grozy. Fabuła „Wiru” opowiada o relacjach pomiędzy członkami załogi trawlera, do której dołącza na czas jednego rejsu kobieta. Twórcy skupiają się na budowaniu klaustrofobicznej atmosfery na statku i pogłębianiu portretów psychologicznych marynarzy. Postacie zdziwaczałych wilków morskich skontrastowano tu z wizerunkiem rybaka, wyniesionym w islandzkiej kulturze i sztuce do rangi bohatera. Końcówkę filmu można także interpretować jako komentarz do kryzysu finansowego, który dotknął Islandię w 2008 roku.
15 października, godz. 18.00
Wolka
100 min., Polska/Islandia 2021
reż. Árni Ásgeirsson; scenariusz: Árni Ólafur Ásgeirsson / Michał Godzic; zdj. Marek Rajca; wykonanie: Olga Bołądź, Eryk Lubos, Anna Moskal, Gudmundur Thorvaldsson
Annie zostają ostatnie dni odsiadki, a to oznacza, że nadchodzi czas rozliczenia z przeszłością. Gdy opuszcza więzienne mury, jej głównym celem jest odnalezienie Doroty, z którą ma rachunki do wyrównania. Szybko okazuje się, że to jednak nie jest takie proste, a w nowej rzeczywistości może liczyć tylko na siebie. Poszukiwania sprowadzają ją na Islandię, gdzie podając się za przyjaciółkę Doroty, szybko zyskuje zaufanie jej rodziny. Tylko one dwie wiedzą o co toczy się gra. Jak długo potrwa ta sielanka? Jakie mroczne tajemnice kryje w sobie nasza bohaterka i jaki jest prawdziwy cel wizyty? Jedno jest pewne – na tej wyspie nie jest już bezpiecznie /opis dystrybutora/.
Po seansie zaplanowano dyskusję z aktorem Gudmundurem Thorvaldssonem. Gościnnie na dużym ekranie wypowie się również aktorka Olga Bołądź.
Prowadzący: prof. UG Sebastian Konefał
Ceny biletów:
15 zł – pokaz jednorazowy
25 zł – karnet całodniowy
40 zł – karnet dwudniowy
Bilety można zakupić przez stronę Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego:
LINK
Będzie również możliwość zakupu za pomocą karty i gotówki na miejscu.
Przegląd jest częścią polsko-islandzkiej współpracy artystycznej – „Treasure Iceland – Theatre Inclusions”, w ramach wydarzenia KIERUNEK: ISLANDIA organizowanego przez Gdański Teatr Szekspirowski.